نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

قانون‌گذار در مادۀ 217 قانون مدنی، شرط تأثیر جهت نامشروع را تصریح به آن اعلام کرده و مقرر داشته است: "در معامله لازم نیست که جهت آن تصریح شود، ولی اگر تصریح شده باشد باید مشروع باشد و الا معامله باطل است". گروهی از حقوقدانان به پیروی از نظر مشهور فقیهان امامی و با بیان تفسیری لفظی از واژه تصریح، معتقدند که انگیزه نامشروع هنگامی موجب بطلان عقد است که توسط طرفی که این انگیزه را دارد به دیگری بیان شود. در مقابل بعضی از دانشمندان حقوق، تفسیر یاد شده را با فلسفه وضع ماده 217 قانون مدنی در تعارض دانسته و قرارداد را در موردی نیز که یکی از طرفین به انگیزه نامشروع دیگری علم دارد، باطل دانسته‌اند. جستار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با نقد و بررسی ادله ارائه شده برای نظریات مختلف، دیدگاه غیر مشهور فقیهان و حقوقدانان را اجتماعی‌تر و با مصالح حقوقی و اقتصادی جامعه، سازگارتر می‌داند. این مساله به‌ویژه امروزه در زمینه قراردادهای مؤثر در عرصه اقتصاد دارای اهمیت است؛ چراکه محدود کردن بطلان معامله به موردی که جهت نامشروع در آن تصریح گردیده، راه را برای انعقاد قراردادهایی که با انگیزه اخلال به نظم عمومی اقتصادی صورت می‌گیرد، هموار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

1] The General Office of Codification of Laws and Regulations. (2005). the Civil Code Collection, Tehran, the Research Vice-Presidency, Codification of Laws and Regulations. (in Persian).
[2] Eftekhari, Javad. (2003). Generalities of Contracts and the Law of Obligations, Tehran, Mizan. (in Persian).
[3] Emami, Sayyed Hassan. (1972). Civil Law, vol.1, Tehran, Islamie Publications. (in Persian).
[4] Ansari, Masoud, Taheri, Mohammad Ali. (2005). Civil Law Encyclopedia, Tehran, Majd Publications. (in Persian).
[5] Borujerdi Abdoh. (2001). Civil Law, Tehran: Majd Publications. (in Persian).
[6] Bahrami Ahmadi, Hamid. (2011). the Law of Obligations and Contracts with a Comparative Study of Islamic Schools Jurisprudence and Legal systems, Tehran, Imam Sadegh University Publications. (in Persian).
[7] Bahrami Ahmadi, hamid. (1997). Abuse of Right ( Comparative Study of Islamic Law and Other Legal Systems). Tehran: Ettelaat Institute. (in Persian).
[8] Bahrami Ahmadi. (2007). Generalities of Transactions and Contacts, Tehran: Mizan Legal Foundation. (in Persian).
[9] Jafari Langroudi, Mohammad Jafar. (2007). Law Terminology, Tehran: Ganje Danesh.
[10] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar. (2003). the Annotated Complication of Civil Code, Tehran: Ganje Danesh. (in Persian).
[11] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar. (2003). Dictionary of Elements of Civil Law, Criminal Law, Tehran: Ganje Danesh. (in Persian).
[12] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar, (2008). Detailed Law Terminology, vol.2, Tehran, Ganje Danesh. (in Persian).
[13] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar, . (1993). Civil Law Series (Law of Obligations). Tehran, Tehran University Publications. (in Persian).
[14] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar, . (1991). Legal Schools in Islamic Law, Tehran: Ganje Danesh. (in Persian).
[15] Jafari Langroudi, Mohmmad Jafar, . (1991). Property Law, Tehran, Ganje Danesh. (in Persian).
[16] Haeri Shahbagh, Sayyed Ali, . (2003). the Explanation of Civil Code, vol.1, Tehran: Ganje Danesh. (in Persian).
[17] Haeri, Mohammadhassan, Aliakbari Babookani, Ehsan, . (2010). Void Contract in Imamia and Sunni Jurisprudence and Iranian and Egyptian Laws, [18] Islamic Law Research Magazine, no.2, Autumn & Winter 2010. (in Persian).
[19] Dehkhoda, Ali Akbar. (1958). Dictionary, vol.16, Tehran: Iran Governmental Print Office. (in Persian).
[20] Rasaie Nia, Naser. (1996). Civil Law. (Transactions and Contracts). Tehran: Avaye Nour Publications Institute. (in Persian).
[21] Rahpeyk, Hassan. (2009). an Introduction to Law, Tehran, Khorsandi Publications. (in Persian).
[22] Shaygan, Sayyed Ali, . (2006). Civil Law, Ghazvin, Taha Publications. (in Persian).
[23] Shahidi, Mahdi, . (2011). Formation of Contracts and Obligations, vol.1, Tehran, Majd Scientific and Cultural Association, 8th ed. (in Persian).
[24] Shahidi, Mahdi. (2009). Civil law 6, Specific Contracts (Sale, Barter, Lease, Jualah, Loan, Settlement). Tehran: Majd Publications. (in Persian).
[25] Shahidi, Mahdi. (2009). Conditions of Contacts, Tehran, Majd Publications. (in Persian).
[26] Shahidi, Mahdi. (2006). Principles of Contracts and Obligations, Tehran, Majd Publications. (in Persian).
[27] Saberi, Hossein. (2000). a Comparative Study on Referent and Requirement of Prohibition in Worships and Contracts, Meshkat, no.66, Spring 2000, Mashad. (in Persian).
[28] Safaie, Sayyed Hossein. (2007). Civil Law and Comparative Law, Tehran, Mizan Publications. (in Persian).
[29] Safaie, Sayyed Hossein. (2006). an Elementary Course on Civil Law (General Rules of Contracts). vol.2, Tehran, Mizan Publications. (in Persian).
[30] Safaie, Sayyed Hossein. (1972). Theory of Intention in Contracts, Second Part, Intention in Islamic and Iranian Law, University of Tehran Faculty of Law and Political Sciences Magazine, no.9, Spring 1972, Tehran. (in Persian).
[31] Taheri, Habib Allah. (1997). Civil Law, vol.2, Qom, Islamic Publications Office. (in Persian).
[32] Allame, Sayyed Mahdi. (2008). Void Conditions and Their Effects on Contracts, Tehran, Mizan Publications. (in Persian).
[33] Alidoost, Aboghasem. (2004). Islamic Jurisprudence and Custom, Tehran, Islamic Research Institute for Culture and Thought. (in Persian).
[34] Fakhlaie, Mohammad Taghi. (2009). Development of Imamia Jurists' Opinions on Methods and Means of Concluding Contracts with Analysis of Imam Khomeini's Opinion, Matin Quarterly, no.44, 2009, Tehran. (in Persian).
[35] Ghasem Zadeh, Sayyed Morteza. (2010). Principles of Contracts and Obligations, Tehran: Dadgostar Publications. (in Persian).
[36] Ghabooli Dorafshan, Sayyed Mohammad Mahdi & Sayyed Mohammad Hadi. (2012). a Study on Relevance or Irrelevance of Essential Requirements for Contract Validity as to Contract Conditions, Scientific Research Biannual Magazine of Civil Law Knowledge, Year 1, no.1, Spring & Summer 2012 , Tehran. (in Persian).
[37] Ghabooli Dorafshan, Sayyed Mohammad Hadi. (2007). Concept of Sale and its Distinction from Similar Concepts in Iranian Law with a Comparative Study in English Law, Tehran: Shelak Publications. (in Persian).
[38] Katouzian, Naser. (2005). an Introduction to Law and the Study of Iranian Legal System, Tehran: Sherkate Sahamie Enteshar Publications. (in Persian).
[39] Katouzian, Naser. (2000). Civil Code in the Contemporary Legal Order, Tehran: Mizan Publications. (in Persian).
[40] Katouzian, Naser. (1998). General Rules of Contracts, vol.1, Tehran: Sherkate Sahamie Enteshar Publications. (in Persian).
[41] Katouzian, Naser. (1991). Legal Acts, Tehran: Sherkate Sahamie Enteshar Publications. (in Persian).
[42] Katouzian, Naser. (1987). General Rules of Contracts, vol.2, Tehran, Behnashr Publications. (in Persian).
[43] Mohaghegh Damad, Sayyed Mostafa. (2009). General Theory of Conditions and Obligations in Islamic Law, Tehran: Publication Center of Islamic Sciences. (in Persian).
[44] Mohaghegh Damad, Sayyed Mostafa et al. (1999). Contract Law in Imamia Jurisprudence, vol.1 Tehran: Samt Publications. (in Persian).
[45] Judiciary Educational Vice Presidency. (2009). Islamic Jurisprudential Pathology of Laws, the Study of Facts, Tehran: Jungle Publications. (in Persian).
[46] Moien, Mohammad. (2003). Persian Dictionary, vol.1, Tehran: Sigol Publications. (in Persian).
[47] Malek Afzali, Mohsen et al. (2011). the Concept of System and its Application in Figh and Osul, Scientific Research Quarterly of Islamic Studies: Figh and Osul, no.1, Spring 2011, Mashad. (in Persian).
[48] Vahedi, Ghodrat Allah. (2007). Introduction to Law, Tehran: Mizan Publications. (in Persian).
[49] Akhond Khorasani, Molla Mohammad Kazem. (1987). Kefayat al Osul, Qom: Alolbait (a.s) Institute. (in Arabic).
[50] Ibn Babvayh Qomi, Mohammad Bin Ali. (1992). Man La Yahzoroh Alfaghih, vol.3, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic).
[51] Ibn Shobah Harani, Hassan bin Ali. (1983). Tohaf Aloghul An Alalrasoul (a. s). Qom: Islamic Publications Institute. (in Arabic).
[52] Imam Khomeini, Sayyed Rouh Allah, Almakaseb Almoharrama. (1994). vol.1, Qom: Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works. (in Arabic).
[53] Imam Khomeini, Sayyed Rouh Allah. (n.d). Tahrir Alvasilah, vol.1, Qom, Dar alelm Publications Institute. (in Arabic).
[54] Imam Khomeini, Sayyed Rouh Allah. (1961). Tahzib Alosul, vol.1, Qom, Esmaeili Institute. (in Arabic).
[55] Bahrani, Ale Osfur, Sheikh Yousof. (1984). Alhadaegh Alnazerah Fi Ahkam Aletrah Altahera, vol.18, Qom, Office for Islamic Publications. (in Arabic).
[56] Bahrani, Ale Osfur, Sheikh Yousof. (1984). Alhadaegh Alnazerah Fi Ahkam Aletrah Altahera, vol.21, Qom, Office for Islamic Publications. (in Arabic).
[57] Tabrizi, Javad. (1995). Ershad Altaleb Ela Altaligh Alalmakaseb, vol.1, Qom, EsmaEIlian Institute. (in Arabic).
[58] Hor Ameli, Mohammad bin Hassan. (1987). Vasael Alshia, vol.21, Qom, Alalbeit (a.s) Institute. (in Arabic).
[59] Hosseini Haeri, Sayyed Kazem. (2001). Figh Aloghud, vol.1, Qom: Islamic Thought. (in Arabic).
[60] Hosseini Ameli, Sayyed Mohammad Javad. (1998). Meftah Alkiramah Fi Sharh Ghavaed Alallamah, vol.12, Qom, Center for Islamic Propogation Affiliated to the Society of Hawza Teachers. (in Arabic).
[61] Hakim, Sayyed Mohsen. (1987). Haghaegh Alosul, vol.1, Qom, Basirati Bookstore. (in Arabic).
[62] Khoei, Sayyed Abolghasem. (1991). Mesbah Alfeghahah, vol.1, Beirut, Dar Alhadi. (in Arabic).
[63] Khoei, Sayyed Abolghasem. (1996). Hedayat Alosul, vol.2, n.p, Sahib Alamr. (in Arabic).
[64] Khansari, Sayyed Ahmad. (1984). Jami Almadarek, vol.3, Qom, Esmaeilian Institute. (in Arabic).
[65] Ruhani, Sayyed Mohammad Sadegh. (1991). Figh Alsadegh, vol.12, Qom, Dar Alketab. (in Arabic).
[66] Ruhani, Sayyed Mohammad Sadegh. (2008). Menhaj Alfeghahah, vol.1, Qom, Dar Alketab. (in Arabic).
[67] Sabzevari, Sayyed Abol Aala. (1992). Mohazab Alahkam, vol.16, Qom, Almanar Institute, Ayat Allah's Office. (in Arabic).
[68] Shahid Aval, Mohammad bin Maki. (1996). Aldorus Alsharyia Fi Figh Alimamia, vol.3, Qom, Islamic Publications Center. (in Arabic).
[69] Shahid Sani, Zein Aldin bin Ali Ameli. (1992). Masalek Alafham, Qom, Islamic Teachings Institute. (in Arabic).
[70] Sheikh Ansari, Mortaza. (1994). Almakaseb, vol.1, International Congress in Commemoration of Sheikh Ansari. (in Arabic).
[71] Sheikh Ansari, Mortaza. (n.d). Matateh Alanzar, Qom, Alalbeit Institute. (in Arabic).
[72] Tabatabaie Yazdi, Sayyed Mohammad Kazem. (2000). Hashia Almakaseb, vol.1, Qom, Esmaeilian Institute. (in Arabic).
[73] Toreihi, Fakhr Aldin. (1974). Majma Albahrain, vol.6, Tehran: Almaktaba Almortazavia. (in Arabic).
[74] Araghi, Agha Zia Aldin. (2000). Hashia Almakaseb, Qom: Ghafour Publications. (in Arabic).
[75] Araghi, Agha Zia Aldin. (1996). Nehaya Alafkar, vol.2, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic).
[76] Allama Helli. (1999). Tahrir Alahkam Alsharyia Ala Mazhab Alimamia, vol.2, Qom: Imam Sadegh Institute. (in Arabic).
[77] Gheravi Isfahani, Mohammad Hossien. (1973). Nehaya Alderaya Fi Sharh Alkefaya, vol.1, Qom: Sayyed Alshohada Publications. (in Arabic).
[78] Fazel Meghdad, Jamal Aldin Meghdadd bin Abdallah. (1983). Altanghih Alraee Lemokhtasar Alnafe,vol.2, Qom: Marashi Najafi Publications. (in Arabic).
[79] Fakhr Almohagheghin, Mohammad bin Hassan bin Yousof. (1942). Izah Alfavaed Fi Sharh Moshkelat Alghavaed, vol.2, Qom: Esmaeilian Institute. (in Arabic).
[80] Feiz Kashani, Mohsen. (1983). Mafatih Alsharaee, vol.3, Qom: Marashi Najafi Publications. (in Arabic).
[81] Mamghani, Mohammad Hassan bin Abdallah. (1895). Ghayat Alamal Fi Sharh Almakaseb, vol.1, Qom: Alzakhaer Alislamia. (in Arabic).
[82] Moghadas Ardebili, Ahmad. (1997). Majma Alfaeda Valborhan, vol.8 Qom, Islamic Publications Institute. (in Arabic).
[83] Moghadas Ardebili, Ahmad. (1997). Majma Alfaeda Valborhan, vol.10, Qom, Islamic Publications Institute. (in Arabic).
[84] Mohaghegh Karaka, Ali bin Abdalali. (1993). Jami Almaghased Fi Sharh Alghavaed, vol.4, Qom, Alalbeit Institute. (in Arabic).
[85] Mashkini, Airza Ali, n.d, Mostalahat Alfigh, n.p. (in Arabic).
[86] Makarem Shirazi, Naser. (2005). Anvar Alfeghaha(Ketab Altejara). Qom: Madrasa AlImam Ali. (in Arabic).
[87] Montazeri Najaf Abadi, Hossein Ali. (1994). Derasat Fi Makaseb Almoharrama, vol.2, Qom: Tafakor Publications. (in Arabic).
[88] Naeini, Mohammad Hossein. (1972). Monya Altaleb Fi Hashia Almakaseb, vol.1, Tehran: Almaktaba Almohammadia. (in Arabic).
[89] Naeini, Mohammad Hossein. (1996). Favaed Alosul, vol.2, Qom: Islamic Publications Office. (in Arabic).
[90] Najafi, Mohammad Hassan. (1983). Javaher Alkalam Fi sharh Sharaee Alislam, vol.22, Beirut, Dar Ihya Altoras Alarabi. (in Arabic).
CAPTCHA Image